Κορωνοϊός: Στα πρόθυρα μιας γενικευμένης ψυχολογικής κρίσης
Είμαστε αντιμέτωποι με κάτι παραπάνω από μια πρωτόγνωρη παγκόσμια υγειονομική κρίση. Κλινικοί ψυχολόγοι τονίζουν ότι η παρατεταμένη διάρκεια της πανδημίας πρόκειται να αφήσει μακροχρόνιες συναισθηματικές πληγές.
Είναι γνωστό πως ένα μεγάλο πληθυσμιακό ποσοστό, νιώθει αδύναμο να αντιμετωπίσει χωρίς στρες ακόμα και τις πιο απλές καταστάσεις. Ο φόβος αποτυχίας και η αγωνία για το μέλλον, παρεμβαίνουν ανασταλτικά στην ποιότητα της ζωής, ειδικά σε περιόδους γενικευμένης κρίσης. Η τρέχουσα κατάσταση και οι αλλαγές που έχει επιφέρει η πανδημία στη καθημερινότητα, έχουν προκαλέσει επιπλέον άγχος και καταθλιπτική διάθεση. Σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και πανικό. Ανασφάλεια, αβεβαιότητα και αρνητικά συναισθήματα κυριαρχούν καθώς οι πληγές είναι ακόμα ανοιχτές από την πρόσφατη οικονομική κρίση που είχε μεγάλες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία όλων μας. Γνωρίζουμε από πρώτο χέρι πως είναι να προσπαθείς να κρατηθείς δυνατός σε ένα δυσοίωνο περιβάλλον. Μόνο που αυτή τη φορά, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά.
Νέα κανονικότητα και συναισθηματικές πληγές
Ο τρόπος ζωής μας βάλλεται για άλλη μία φορά. Οι μεταβολές που βιώνουμε έχουν πάρει πρωτοφανείς διαστάσεις και είναι από τις λίγες φορές στην ιστορία της ανθρωπότητας, που σε παγκόσμιο επίπεδο οι άνθρωποι βιώνουν τις ίδιες αγωνίες. Όλοι μας αντιμετωπίζουμε έναν κοινό “εχθρό” με το ίδιο όνομα. Οι πληροφορίες που έχουμε είναι πολλές, αντικρουόμενες και συγκεχυμένες. Καλούμαστε να οργανώσουμε τη ζωή μας μέσα σε ένα χάος γεμάτο άπειρα πιθανά σενάρια. Και αυτό προκαλεί περαιτέρω σύγχυση και αποπροσανατολισμό. Η ασφαλής διαβίωση με τον τρόπο που την γνωρίζαμε ως τώρα, μοιάζει να έχει χαθεί. Μαζί της μοιάζει να έχει εξαφανιστεί και η δυνατότητά μας να δούμε φως στο τέλος του τούνελ στο οποίο έχουμε μπει.
Παρατεταμένο άγχος
Οι αλλαγές δεν αντιμετωπίζονται από όλους με τον ίδιο τρόπο. Ο καθένας μας αντιδρά διαφορετικά σε περιόδους αυξημένου άγχους και δεν πρέπει να αισθανόμαστε άσχημα για αυτό. Οι επιπτώσεις ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία, την αντοχή και την ψυχική κατάσταση που προϋπήρχε της κρίσης. Ακόμα και το φύλο παίζει ρόλο κάποιες φορές. Δεν είναι μόνο ο φόβος για την υγεία και οι αλλαγές των καθημερινών συνηθειών. Οι απώλειες θέσεων εργασίας πληθαίνουν, εντείνοντας το πρόβλημα και οδηγώντας χιλιάδες άτομα σε οικονομική, σε διαπροσωπική και σε ψυχολογική κρίση. Επιπλέον δεν είναι λίγοι εκείνοι που λόγω της πανδημίας ανησυχούν βαθιά για αγαπημένα πρόσωπα που βρίσκονται σε ευάλωτη ηλικία ή που έχουν ήδη επιβαρυμένη φυσική κατάσταση.
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες αποδυναμώνουν και επηρεάζουν σημαντικά την ψυχική ευεξία όλων μας. Η κοινωνική απομόνωση, το χρόνιο άγχος και οι οικονομικές δυσκολίες διαμορφώνουν ένα κοκτέιλ επιδείνωσης των ψυχικών διαταραχών. Κλινικοί ψυχολόγοι στην Αμερική δεν σταματούν να τονίζουν ότι προβλήματα που συνδέονται με την παρατεταμένη διάρκεια της πανδημίας πρόκειται να αφήσουν μακροχρόνιες συναισθηματικές πληγές για ολόκληρες γενιές. “Το άγχος είναι εξαντλητικό και μπορεί να γίνει τρομακτικό όταν διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα” δηλώνει η ψυχολόγος Jelena Kecmanovic. Ο κίνδυνος γίνεται μεγαλύτερος όταν εγκαταλείπονται δραστηριότητες όπως η συχνή άσκηση, η διασκέδαση και η επένδυση σε δημιουργικές ασχολίες.
Στη σκιά της πανδημίας
Υπάρχουν και οι παράπλευρες επιπτώσεις της πανδημίας. Σε περιόδους που ο μηχανισμός άμυνας των ανθρώπων χαλαρώνει, κάνουν την εμφάνιση τους εδραιωμένες αρνητικές συμπεριφορές που μέχρι πρότινος παρέμεναν στο περιθώριο. Αυτό οφείλεται στην μετατόπιση της εστίασης που δημιουργεί χώρο σε μία πραγματικότητα που πάντα υπήρχε, αλλά την αρνιόμαστε για να συντηρούμε την αυτοκυριαρχία μας στα δυσάρεστα γεγονότα. Παρατηρήθηκαν ανισότητες στην περίθαλψη. Ηλικιακές και φυλετικές αδικίες. Χωρίς να σημαίνει πως αυτό ισχύει πάντα, ωστόσο υπήρξαν περιπτώσεις που οι ρόλοι και η ζωή κάποιου μέσα στην κοινωνία είχε λιγότερη αξία ή μεγαλύτερη από κάποιον άλλον. Τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας έγιναν εντονότερα κυρίως σε γυναίκες. Ο διεθνής οργανισμός Human Rights Watch αναφέρει την όξυνση του προβλήματος παγκοσμίως για να διασφαλιστεί πως καμία γυναίκα δεν θα μείνει χωρίς αντίδραση στην αυξημένη βία. Ο φόβος, το άγχος η απομόνωση και οι απώλειες, οδήγησαν σε κάποιες περιπτώσεις ανθρώπους στην αυτοκτονία. Πρόσφατα, ακόμα και στην χώρα μας υπήρξαν μαζικά περιστατικά αυτοκτονιών. Χωρίς να γνωρίζουμε αν τα άτομα αντιμετώπιζαν ψυχικές διαταραχές, ωστόσο τα περιστατικά αυτοκτονίας αυξήθηκαν. Ένα από τα πιο διαδεδομένα συμπτώματα άγχους απώλειας ελέγχου που οδηγεί στον φόβο, είναι οι κρίσεις πανικού και έχουν και αυτές αυξηθεί. Η απομόνωση και η αβεβαιότητα επιδεινώνουν τις διαταραχές, έτσι πολλοί πολίτες απευθύνθηκαν στην 24ωρη ανοιχτή γραμμή ψυχολογικής βοήθειας το τελευταίο διάστημα.
Συμπτώματα απαιτούν την προσοχή
Σε περιόδους χρόνιου άγχους και αβεβαιότητας, μπορεί να παρατηρήσεις αλλαγές στην ποιότητα του ύπνου και των διατροφικών σου συνηθειών. Παράλληλα υπάρχει κίνδυνος επιδείνωσης χρόνιων προβλημάτων υγείας, ψυχικών καταστάσεων ή συμπτωμάτων κατάθλιψης. Όλα ζητούν την προσοχή, αλλά όχι τον φόβο.
Εάν νιώθεις έντονο συναισθηματικό μούδιασμα και δυσκολία εύρεσης απόλαυσης ακόμη και σε δραστηριότητες που συνήθως σου έδιναν ευχαρίστηση, μην παραβλέψεις τα συμπτώματα. Αν κοιμάσαι πολύ περισσότερο από το συνηθισμένο, ή αν έχεις παρατεταμένη δυσκολία με τον ύπνου, αν διαπιστώσεις σημαντικές εναλλαγές στην όρεξη, δυσκολία συγκέντρωσης ή δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, αν νιώθεις συχνά σωματική κόπωση ή αν αισθάνεσαι πως η αυτοεκτίμηση σου έχει πιάσει πάτο, τότε ίσως χρειάζεσαι ψυχολογική υποστήριξη.
Μπορούμε να παραμείνουμε δυνατοί
Ακόμα και τις πιο κρίσιμες στιγμές, πέρα από το να παραμένουμε ψύχραιμοι, είναι χρήσιμο να να μην μένουμε παθητικοί. Η φροντίδα της συναισθηματικής μας υγείας, πρέπει να είναι πρώτη στην λίστα των προτεραιοτήτων μας. Είναι σημαντικό να μπορούμε να σκεφτόμαστε και να πράττουμε χωρίς να υποκύπτουμε στη σύγχυση. Έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε διαλείμματα από ότι μας αγχώνει. Και να στρέφουμε το ενδιαφέρον μας σε όλα όσα μας ευχαριστούν.
Μερικά από αυτά είναι:
- Να προσέχουμε περισσότερο την διατροφή μας. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να μάθουμε να επιλέγουμε πιο σωστές τροφές.
- Να ασκούμαστε. Η άσκηση είναι αποδεδειγμένα η πιο αποτελεσματική μέθοδος που κρατάει μακριά τα αρνητικά συναισθήματα, χαρίζοντας την απαραίτητη ευεξία που χρειαζόμαστε καθημερινά.
- Χαλάρωση και κατανόηση των συναισθημάτων μας. Ποια στα αλήθεια είναι δικά μας και ποια προέρχονται από την υπερφόρτωση πολλών πληροφοριών; Ας αφουγκραστούμε τον εαυτό μας με ησυχία.
- Ο καλός ύπνος είναι σίγουρο πως θα ακολουθήσει, αν τηρήσουμε τις παραπάνω συνήθειες.
- Μέσα από τα αρνητικά γεγονότα, γεννιούνται θετικά αποτελέσματα. Μπορούμε να εκτιμήσουμε περισσότερο την ζωή. Να θέσουμε νέους και καλύτερους στόχους που θα μας πάνε παραπέρα.
Όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά, μπορούμε να διατηρήσουμε την ισορροπία μας, αν συνδεθούμε με θετικές συνήθειες που δεν επηρεάζουν δυσάρεστα την σκέψη, το συναίσθημα και την διάθεση μας.
Σταυρούλα Χριστοπούλου
Life-Coaching – Συμβουλευτική, κατεύθυνση και επίτευξη στόχων.
Δημοσιεύτηκε στο www.beautemagazine.gr